بسیاری از والدین به محض که فرزندانشان پا به دوران نوجوانی و جوانی می گذارند با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند. ریشه ی برخی از این مشکلات مانند: تن پروری، بی مسئولیتی، پرتوقع بودن، بی عرضگی ، کم صبری و ناامیدی به نوع تربیت خود والدین برمی گردد که فرزند خود را مستقل بار نیاورده اند. برخی از نکات تربیتی را در قسمت اول بیان کردیم که می‌توانید در اینجا مطالعه کنید. اکنون به بیان برخی نکات دیگر در ادامه خواهیم پرداخت.
۲) سپردن مسئولیت به فرزندان در حد توانایی آنها
از هر زمانی که کودکان قادر هستند برخی کارها را به تنهایی انجام دهد، والدین باید اجازه دهند که کودکشان هر چند ناقص و با صرف زمانی بسیار آن کار را انجام دهند، چرا که این مسئله در استقلال یافتگی و اعتماد به نفس آنها بسیار موثر است. چه اشکالی دارد که وقتی کودک با میل و علاقه ی خود اقدام به پوشیدن لباس یا کفشش میکند والدین صبر و تحمل پیشه کنند و در نهایت به او کمک کنند تا کارش را به اتمام برساند. و یا اگر کودک علاقه دارد خودش به تنهایی غذا بخورد شرایط را برای او مهیا سازند (مثل بستن پیش بند و پهن کردن پارچه ای بزرگ زیر ظرف غذای وی)و اجازه دهند به هر نحوی که دوست دارد غذایش را بخورد و سپس به او کمک کنند تا غذایش را تمام کند .
و یا در سنین بالا تر در حد توانش کارهای منزل را به او بسپارند. تمام این نوع برخوردها باعث میشود که کودکان مطمئن شوند که والدین و اطرافیان به آنها «اعتماد» دارند و آنها موجودات «توانمندی» هستند.
۳) شخصیت دادن
شخصیت دادن به فرزندان باعث می شود که آنها احساس « موجودیت » کرده و مطمئن شوند که محترم و عزیز هستند.
اگر والدین و اطرافیان هشت رفتار را در مورد کودکان رعایت کنند ، آنان یقیناً متوجه خواهند شد که در خانواده جایگاه خود را دارند و دارای شخصیت هستند. این هشت رفتار عبارتند از:
احترام گذاشتن، توهین نکردن، تخریب نکردن، سرزنش نکردن، قضاوت نکردن، برچسب نزدن، تحقیر نکردن، غیبت نکردن .
به عنوان مثال خیلی اوقات والدین بدون آنکه متوجه باشند در جمع و جلوی دیگران شروع می کنند به تعریف کردن از خرابکاری های کودک تحت عنوان شیرین کاری آنها! در حالی که نمی‌دانند کودکان بسیار باهوش هستند و نسبت به مسائلی که در مورد آنها بیان میشود گوششان تیز میشود . آنها وقتی از خرابکاری هایشان صحبت می شود و خنده ی دیگران را می‌بینند در درون خودشان تحقیر می‌شوند و حس بدی به آنها دست می دهند . به طوری که در بعضی مواقع دیده شده کودک به سمت مادر یا پدر خود که در حال تعریف کردن آن اتفاق است می روند و سعی می‌کنند مانع بیان اتفاقاتی که در مورد آنهاست، شوند!
حال اگر والدین علنا و از روی قصد کودک را مورد تحقیر، سرزنش، توهین، تخریب، قضاوت و یا بی‌احترامی قرار دهند صدمات روحی و روانی شدیدتری به آنها وارد خواهد شد و شخصیت آنها تهی و زخم خورده خواهد گشت.
مسأله ی مهم دیگر در مورد غیبت کردن از فرزندان است. هنوز هم خیلی از والدین گمان میبرند که پشت سر فرزندشان حق دارند هر چه دوست دارند بگویند در حالی که تمام آن حرف ها غیبت محسوب میشود. به عنوان مثال وقتی نوجوان و یا جوان بفهمد که در غیاب او مادرش با مادربزرگ در مورد او حرف‌هایی را زده و گلایه هایی را کرده است، بدون شک عصبانی شده و شخصیت خود را تخریب شده می‌بیند!
۴) دیده شدن
وقتی فرزندان متوجه شوند و درک کنند والدین آنها را می بینند و به آنها توجه دارند، این دیده شدن به آنها حس ارزشمند بودن می دهد و این حس ارزشمندی در آنان باعث اعتماد به نفس و استقلال یافتگی شان میشود.
دیده شدن به اشکال مختلفی انجام می پذیرد. یکی از آن اشکال تشویق و تنبیه مثبت است. امروزه روانشناسان و مشاورین خانواده مدلهای مختلفی از تشویق ها و تنبیه ها را در تربیت فرزند ارائه داده اند. به عنوان مثال وقتی کودک و نوجوان مورد تحسین و تشویق قرار میگیرد و به این شکل دیده می‌شوند، حس ارزشمند بودن هم به آنها انتقال می‌یابد. و یا حتی وقتی فرزند مورد تنبیه قرار میگیرد و از تفریحی، غذایی، فیلم مورد علاقه ای و چیزی که دوست دارد محروم میشود باز هم به نوعی مورد توجه و مراقبت بودن را از سوی والدین خود دریافت میکند و به خوبی درمیابد که موجودی ارزشمند است و تربیت او اهمیت دارد.
۵) درک شرایط فرزندان
یکی از مسائل مهم دیگری که در تمایز یافتگی و استقلال فرزندان نقش بسزایی دارد، درک شدن آنها از سوی والدین شان است. زمانی که والدین انتظارات و توقعات خود از فرزندانشان را با شرایط سنی، روحی و روانی ، جسمی و اوضاع رفاهی و اجتماعی وی تنظیم کنند و وضعیت او را به خوبی درک نمایند، این پذیرش هوشمندانه والدین و بصیرت آنها به احوال فرزندان باعث میشود که فرزندان والدین خود را حامیانی آگاه و و دلسوز و مهربان بیابند که محکم و استوار برای مستقل شدن در مسیر زندگی گام بردارند و تربیت شوند.
۶) گفتگو و تبیین هدف
والدین از زمان کودکی گرفته تا زمان نوجوانی و جوانی همیشه بایستی ارتباط کلامی همراه با «محبت، دلسوزی و اقتدار» خود را با فرزندشان داشته باشند.
این مسأله که کودک و نوجوان بفهمد و درک کند که علت محبت، حمایت ، مراقبت، سپردن مسئولیت ها، سختگیری ها و تنبیه ها و تشویق های والدینش چیست و برای او این نوع برخوردها و رفتارها تبیین شود، باعث میشود که خود فرزند هم در مسیر استقلال ،پیشرفت و سعادتش با میل و علاقه شخصی هم تلاش بنماید و فرد فرد مفیدی تربیت شود.
فاطمه سازمندحسینی پژوهشگر مباحث خانواده
انتهای پیام
