همدلی در لغت به معنای وفاق و یکدلی است. با کسب مهارت همدلی زن و شوهر می توانند مسائل یکدیگر را حتی زمانی که در موقعیت و شرایط آنها قرار ندارد را درک کرده و رفتاری متناسب با آن از خود بروز دهد.
رفتار همدلانه از دو مرحله اصلی تشکیل شده است:
۱_تشخیص شرایط طرف مقابل
۲_ مواجهه متناسب با شرایط
آشنایی با این دو مرحله که به شیوه‌های متفاوتی قابل انجام است این فرصت را ایجاد می‌کند که در موارد مختلف از روش‌های مناسب با آنها استفاده نمود.
الف) تشخیص شرایط طرف مقابل
بسیاری از برخوردهای نادرست زوجین به خاطر آشنا نبودن با شرایط طرف مقابل و نداشتن درک درستی از وضعیت ایشان است. به همین خاطر شیوه‌های تشخیص شرایط طرف مقابل گام مهمی در مهارت همدلی به شمار می‌رود که به مواردی از آن اشاره میکنیم:
۱)خود را به جای همسر قرار دادن
یکی از موثرترین شیوه های تشخیص و درک شرایط دیگران دادن خود به جای آنها است.
هر گاه زوجین بتوانند خود در جای یکدیگر قرار داده و جوانبی مانند ؛ سن وسال، سطح تحصیلات ، سطح فهم و درک ، سطح فرهنگ و رسم و رسومات، شرایط خانوادگی که همسر در آن بزرگ شده ، سبک زندگی و موارد تأثیر گذار دیگر را در نظر بگیرند، آنگاه همدلی بیشتری بین آنها اتفاق خواهد افتاد.
۲) گوش دادن مفید و فعال به حرفهای همسر
بسیاری از انسان‌ها احساسات خود را در قالب کلام و گفتارشان بروز می‌دهند. از این رو بخش مهمی از اطلاعات افراد از طرف مقابلشان با شنیدن حرف های آن طرف بدست می آید. بنابراین زوجین می توانند با گوش دادن خوب و فعال به حرفهای همسر تا حدود زیادی با شرایط وی آشنا شوند.
گوش دادن فعال نیز به این معنا است که وقتی طرف مقابل ما میخواهد حرف بزند، به او فرصت سخن گفتن را بدهیم، در حین صحبت هایش به او نگاه کنیم، با حرکات صورت، زبان بدن ، کلمات تأیید کننده، یا سوال و یا جمع بندی از حرفهای وی در یکی دو جمله ، میزان همراهی و علاقه مندی خود را در شنیدن و فهم سخنان او اعلام داریم.
۳) توجه به زبان بدن همسر
یکی از راه‌های تشخیص شرایط روحی طرف مقابل و همسر و اینکه در درون وی چه می‌گذرد توجه به زبان بدن او است.
حالات چهره و حرکات بدنی طرف مقابل زبان بدن او است که یک نو علم و دانش محسوب شده و آگاهی از آن مهارتهای خاصی را نیاز دارد. آشنایی مختصری نیز با این دانش توسط زوجین می‌تواند کمک خوبی در شناخت شرایط همسر باشد.
۴) به خاطر آوردن شرایط مشابه در گذشته ی خود
گاهی پیش می آید که زوجین یکدیگر را به خاطر بعضی مسائل مورد مؤاخذه ، بازخواست و یا قضاوت قرار می‌دهند. در این مواقع اگر همسران گذشته ی خود را مرور کرده و شرایط مشابه طرف مقابل را در خاطرات خود به یاد آورند بهتر می توانند شرایط همسر خود را درک کنند و با او همدلی نمایند.
۵) بیان ویژگیهای خود یا خود افشایی
گاهی همسر در مکالمات دو نفره در مورد خودش حرف میزند و از ویژگی های خود می گوید . در این مواقع زن یا شوهر نیز در همدلی با وی می تواند او هم از ویژگیهای خودش حرف بزند و به بیانی خود افشایی کند. اما باید دقت شود که خود افشایی مرزهایی دارد و نباید رازهایی را گفت که نه تنها گفتنش ضرورت ندارد بلکه اگر گفته شود ضرر و زیان هم بدنبال خواهد داشت.
۶) کسب اطلاعات در مورد تفاوت های رفتاری و فیزیولوژیکی زن و مرد
زنان و مردان ویژگیهای خاص و منحصر به فرد خود را دارند که امروزه دانشمندان با پژوهش‌های علمی و مستند آنها را به ثبت رسانده‌اند .مطالعه ی این تفاوت‌ها می‌تواند کمک کننده خوب و مؤثری در درک و فهم شرایط همسر و همدلی با او باشد.
ب) مواجهه متناسب با شرایط
همدلی به معنای واقعی در این مرحله انجام می‌شود. یعنی بعد از اینکه درک صحیح از شرایط همسر شد مهمتر این است که برخوردی متناسب با آن صورت گیرد! برخورد درست و مناسب باعث می شود که زن و شوهر متوجه شوند که اولا از سوی همسر درک شده اند و دوماً همسرش از سر شفقت و دوستی به دنبال کاهش ناراحتی و نگرانی وی و یا رفع مشکل او است.
برای موفقیت در این مرحله شیوه‌هایی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
۱_ یادآوری نکات مثبت یک مسئله
چه خوب است که زوجین نگاه مثبت به مشکلات و حتی تنش ها داشته باشند. یعنی از جنبه ی خوب مسئله به آن نگاه کنند و مورد تحلیل قرار دهند. اینکه همین مشکلات و اختلافات و تنش ها باعث می شود انسان رشد کند و تکامل پیدا کند، تاب آوری و تحملش را افزایش دهد و یا سطح دانش و اطلاعاتش افزایش یابند . نگاه مثبت زوجین به مسائل حتی ناگوار و ناراحت کننده می تواند برخورد منطقی آنها را همراه با آرامش و خونسردی در پی داشته باشد.
۲_ استفاده از مهارتهای کلامی
بکارگیری مهارتهای کلامی در افزایش میزان همدلی تأثیر بسزایی دارد. همسران با مهارت کلامی و توضیحات و بیان احساسات، بکارگیری الفاظ مناسب و بجا و حتی شیوه ی گفتار، در واقع به طرف مقابلشان می فهمانند که وی را درک و فهم کرده و پذیرفته اند. مهارتهای کلامی نیز مانند زبان بدن دانش مخصوص به خود را دارد که زوجین باید به آنها آگاهی پیدا کنند .
۳_ توجه به سطح فهم طرف مقابل
اگر به سطح عقل و فهم همسر دقت نشود همدلی با شکست روبرو خواهد شد. رعایت این مسئله هم در شکل ظاهری آن لازم و ضروری است و هم در محتوای پیامی که انتقال داده می‌شود.
در همدلی بسیار ضروری است که زوجین هدف و فکر خود را با زبان، فرهنگ و نگرش همسرش تنظیم کرده و بیان کنند.
۴_ مهرورزی و ارتباط‌های عاطفی
اساس موفقیت در همدلی مهرورزی و ابراز محبت است. هیچ محیطی مانند خانواده نیازمند ابراز محبت و مهرورزی نیست ولی متاسفانه کمترین محیطی است که در آن مهرورزی می‌شود.
در دین اسلام و در کلام معصومین علیهم السلام سفارش بسیار زیادی بر مهرورزی در خانواده و ارتباط عاطفی و ابراز محبت شده است. از مهربانی، نرم خویی، عفو وبخشش، گذشت و ایثار به عنوان عوامل همبستگی و همدلی یاد شده و از کینه و قهر و خشونت به عنوان عوامل جدایی نام برده شده است.
۵_ حمایت و پشتیبانی
وقتی زن و شوهر مورد حمایت همسر خود قرار می گیرند، کاملاً این حس را دریافت می کنند که همسرشان به دنبال حل مسئله و مشکل او است واز انجام هیچ کاری برای او کوتاهی نمی‌کند. این یعنی همسر پشتیبان قوی او است.
برای به وجود آمدن چنین حسی در شخص سه راهکار وجود دارد:
الف) نیکی کردن به همسر
ب) حفظ حقوق همسر حتی در نبود وی
ج) تلاش کردن در جهت رفع سوء تفاهم‌ها
۶_ بهره گرفتن از باورهای طرف مقابل
زمانی که زن و شوهر این مطلب را در می‌یابند که همسرشان با معلومات و باورهای ایشان آشنا است و حتی به آن اعتقاد دارد، آنگاه آرامش بیشتری خواهند داشت این باعث می‌شود موفقیت بیشتری در همدلی حاصل شود. چرا که هرچه مشابهت بیشتر باشد تفاهم و پذیرش بین زوجین بیشتر خواهد شد.
اگر زوجین به مهارت همدلی آگاه شوند و آن را در روابط خود بکار گیرند، گامی بزرگ در جهت استحکام بنیان خانواده برداشته اند .
مراحل و مواردی که به آنها اشاره نمودیم، شاید ظاهراً ساده به نظر برسند اما نیاز به تمرین و ممارست در روابط زوجین دارد.
منبع: مهارتهای زندگی با نگاه دینی، نویسنده: سید جعفر علوی ( استادار دانشگاه علوم اسلامی رضوی)
اتمام پیام
