سایتهای شبکههای اجتماعی برای اولین بار در سال 1997 با راهاندازی سایت SixDegrees.com آغاز به کار کردند و به تدریج گسترش یافتند.
در سال 2004 فیسبوک بسیار فراگیرتر از آنچه تا آن زمان شبکههای اجتماعی به آن دست یافته بودند وارد عرصه رقابت شد و ویژگیهای منحصربهفرد این شبکههای اجتماعی همچون بهاشتراکگذاری عکس، ویدئو و متن، یافتن دوستان جدید، ارتباط با افرادی را که پیش از این به دلیل فاصله مکانی امکانپذیر نبود بیش از پیش گسترش داد.
در اکتبر سال 2010 اینستاگرام به عنوان شبکهای اختصاصی برای بهاشتراکگذاری عکس و ویدئو راهاندازی شد که طبق آخرین آمار سایت Statista به صورت ماهانه 1 میلیارد کاربر فعال دارد که 500 میلیون کاربر هر روزه از آن استفاده میکنند.
در ژانویه سال 2018 همین سایت ایران را با 24 میلیون کاربر فعال به عنوان هفتمین کشور در میان بزرگترین جمعیت کاربران اینستاگرام معرفی میکند. با آنکه اینستاگرام در مقایسه با فیسبوک به صورت اختصاصی با هدف بهاشتراکگذاری عکس و ویدئو ایجاد شده است و همچون فیسبوک از امکانات گسترده بهاشتراکگذاری اخبار و اطلاعات برخوردار نیست، اما با توجه به فیلتر شدن فیسبوک در ایران در سال 2009 و کاهش دسترسی به آن، اینستاگرام به عنوان یک شبکه اجتماعی در دسترس مورد استقبال قابل توجهی قرار گرفته و با ارتقای امکانات خود محبوبیت زیادی در میان کاربران ایرانی پیدا کرده است.
در دهه گذشته پژوهشگران در حوزههای ارتباطات، روانشناسی، حقوق و جامعهشناسی در جهان و ایران بیشتر به ابعاد و پیامدهای استفاده از این شبکههای اجتماعی پرداختهاند و آنچه در سالهای اخیر بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته است وضعیت کودکان در شبکههای اجتماعی است که در کنار فرصتهای جدید ایجاد شده، با توجه به آسیبپذیرتر بودن این گروه، آنها را با مشکلات و پیچیدگیهای قابل توجهی روبهرو میکند.
بدیهی است که کودکان امروز جمعیت بزرگسال، شاغل، فعال و به طور کلی تأثیرگذار فردا را میسازند و شرایط زندگی امروز آنها می-تواند آینده یک جامعه را تحتالشعاع قرار دهد. با توجه به ویژگیهای دوره کودکی و حوزه تواناییها و اختیارات کودک بخش اعظمی از سطح کیفیت زندگی او در سالهای ابتدایی زندگی و در ارتباط با مسائل مختلف توسط والدین ساخته میشود.
در ارتباط با انتشار عکس و ویدئوهای کودکان و اطلاعات خصوصی مربوط به آنها نیز این امر به واسطه والدین و بدون کنترل از سوی کودکان صورت میپذیرد. بنابراین نحوه مدیریت این موضوع از سوی والدین و میزان آگاهی آنها از زوایای مختلف این کار و پیامدهای احتمالی آن، تعیینکننده است. «زمانی که والدین اطلاعات مربوط به کودکانشان را به صورت آنلاین به اشتراک میگذارند، این کار را بدون رضایت آنها انجام میدهند.
والدین به عنوان دروازهبازنان اطلاعات شخصی کودکانشان و نیز روایتگران داستانهای شخصی آنها عمل می-کنند. این نقش دوگانه والدین در ساخت هویت آنلاین کودکان، زمانی که هویت آنلاین آنها شکل میگیرد تا حدودی از آنها محافظت میکند. [اما] نوعی تضاد منافع در ارتباط با این مسئله وجود دارد که ممکن است روزی کودکان از افشاگریهایی که توسط والدینشان در سالهای قبل در مورد آنها انجام شده است احساس ناخشنودی کنند. (Steinberg, 2017:839)
از آنجایی که کودکان یک هویت آنلاین دارند، ممکن است این متون به اشتراکگذاری شده را در تداخل با هویتهایشان ببینند که زمینه ساز مشکلاتی برای آنها در طول شکلگیری هویتشان خواهد شد. (Marasli, et.al, 2016:400)
از سوی دیگر زمانی که والدین اطلاعاتی را از طریق رسانههای اجتماعی به اشتراک میگذارند، غالبا آن را در معرض اشخاصی بیشتر از کسانی که به عنوان دوستان در روابط رودررو در نظر میگیرند، قرار میدهند. این واقعیت همراه با این امر که 76 درصد از بچهرباییها و 90 درصد از جرائم مربوط به خشونت بر علیه نوجوانان توسط خویشاوندان یا آشنایان آنها صورت میگیرد، نشان میدهد که اطلاعات شخصی در مورد مکان، تعداد لایک ها و دیسلایکها در مورد یک کودک میتواند در دسترس کسانی قرار بگیرد که درصدد صدمه زدن به کودک هستند. (Steinberg, 2017:848)
نگرانی دیگری که در ارتباط با این فرایند بهاشتراکگذاری بیان میشود، پیدایش شکل جدیدی از کودکان کار است که توسط والدینشان در اینستاگرام به کار گماشته میشوند و از جذابیتهای کلامی و بصری آنها به منظور تبلیغ محصولات و کسب درآمد استفاده میشود. آنها این فعالیت را از سن بسیار پایین و در حالی آغاز میکنند که درک درستی از آن ندارند و حتی در صورت جلب رضایت آنها نمیتوان به این رضایتمندی استناد کرد.
به طور کلی انتشار اطلاعات مربوط به کودکان توسط خانوادهها تبعاتی چون امنیت، حریم خصوصی کودکان، تجاریسازی بدن آنها و پیدایش کودکان کار در معنایی جدید را به دنبال دارد که در صورت بیتوجهی و سهلانگاری والدین میتواند اکنون و آینده فرزندانشان را با مشکلات و مسائل جدی مواجه سازد.
در ایران نیز بهاشتراکگذاری عکس و ویدئوی کودکان و اطلاعات مربوط به آنها بهویژه در اینستاگرام در سالهای اخیر رواج بسیاری داشته است که با توجه به فیلتر نبودن این پلتفرم و کاربری نهچندان پیچیده آن بهراحتی توسط گروههای مختلف سنی و تحصیلی مورد استفاده قرار میگیرد.