اعتماد به نفس و عزت نفس از مولفه‌های کلیدی سلامت روان هستند که تحت تأثیر عوامل گوناگونی از جمله ساختار خانواده قرار می‌گیرند. این مقاله به مقایسه عزت نفس در تک‌فرزندان و فرزندان دارای خواهر و برادر می‌پردازد و نقش تعاملات خواهر و برادری را در شکل‌گیری این ویژگی بررسی می‌کند.
تک‌فرزندان: تمرکز والدین و چالشهای اجتماعی تک‌فرزندان معمولاً تمام توجه و منابع عاطفی والدین را دریافت میکنند. این مسئله می‌تواند به رشد مهارتهای فردی، پیشرفت تحصیلی و اعتماد به نفس ناشی از موفقیت‌های شخصی بینجامد. با این حال، نبود همبازی دائمی در خانه ممکن است فرصت یادگیری مهارتهای اجتماعی مانند مذاکره، همکاری و حل تعارض را محدود کند. مطالعه‌ای در مجله «روانشناسی رشد» (۲۰۲۰) نشان داد تک‌فرزندان در محیطهای آموزشی گاهی در برقراری ارتباط با همسالان خود چالش بیشتری تجربه میکنند، که این مسئله در بلندمدت ممکن است بر عزت نفس آنها تأثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید:
فرزندان دارای خواهر و برادر: آزمایشگاه تعاملات اجتماعی خواهر و برادرها به عنوان اولین همبازی‌ها و رقیبان، نقش مهمی در رشد عاطفی و اجتماعی کودکان ایفا میکنند. تعاملات روزمره مانند بازی، جر و بحث و همکاری، فرصتی برای یادگیری سازگاری، همدلی و مدیریت احساسات فراهم می‌کند. پژوهشها (مثلاً مطالعهٔ «برمن و همکاران»، ۲۰۱۸) تأکید دارند که این تجربیات به کودکان کمک می‌کند تا در مواجهه با چالشهای بیرونی، انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند.
-حمایت عاطفی: وجود خواهر یا برادر می‌تواند منبع حمایت روانی در شرایط استرس‌زا باشد و احساس امنیت عاطفی را تقویت کند.
ـ رقابت سازنده: رقابت برای جلب توجه والدین یا موفقیت‌های فردی، گاهی به بهبود عملکرد و افزایش اعتماد به نفس منجر می‌شود.
تفاوتهای جنسیتی و فرهنگی
– جنسیت: برخی مطالعات اشاره میکنند که دختران با داشتن خواهر، سطوح بالاتری از عزت نفس را گزارش می‌دهند، احتمالاً به دلیل اشتراک‌گذاری تجربیات و دریافت حمایت همجنس.
– فرهنگ: در جوامعی که خانواده‌های گسترده ارزشمند تلقی می‌شوند (مانند برخی فرهنگهای آسیایی و آفریقایی)، فرزندان دارای خواهر و برادر ممکن است به دلیل احساس تعلق جمعی، عزت نفس بالاتری داشته باشند. در مقابل، در جوامع فردگرا، تک‌فرزندان ممکن است به دلیل استقلال بیشتر، احساس ارزشمندی قوی‌تری تجربه کنند.
نقش والدین: کیفیت رابطه به جای کمیت فرزندان نکتهٔ کلیدی این است که کیفیت روابط خانوادگی تأثیر بسیار بیشتری بر عزت نفس دارد تا صرف تک‌فرزند بودن یا داشتن خواهر و برادر. والدینی که فضایی برای ابراز نظر، استقلال و شکست‌های سازنده فراهم میکنند، به رشد عزت نفس در هر دو گروه کمک میکنند. برای مثال، تکفرزندی که تشویق می‌شود تا در فعالیتهای گروهی مشارکت کند، ممکن است مهارتهای اجتماعی مشابه فرزندان دارای خواهر و برادر را کسب کند.
جمع‌بندی
تک‌فرزندان ممکن است در زمینه‌های فردی اعتماد به نفس بالاتری داشته باشند،اما نیازمند فرصت‌هایی برای تقویت مهارتهای اجتماعی خارج از خانه هستند. در حالی که فرزندان دارای خواهر و برادر از طریق تعاملات روزمره، عزت نفس مبتنی بر سازگاری و حمایت متقابل را پرورش می‌دهند.
انتهای پیام
ملیحه طهماسبی
