گاهی خانواده سد راه کمال انسان می‌شوند!

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوّاً لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ* إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ.[2]

«اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! در حقيقت، بعضى از همسران شما و فرزندانتان دشمن شما هستند، پس، از آنان بيمناك باشيد؛ و اگر ببخشيد و درگذريد و بيامرزيد، پس به راستى خدا بسيار آمرزنده [و] مهرورز است.* اموال شما و فرزندانتان فقط [وسيله‏ى‏] آزمايش‏اند؛ و خدا نزدش پاداش بزرگى است.»

شأن نزول

حكايت شده كه وقتى برخى از مردان مسلمان مى‏خواستند از مكه به سوى مدينه هجرت كنند، فرزندان و همسرانشان مانع آنها مى‏شدند و آنان را سوگند مى‏دادند كه هجرت نكنند و برخى از مردان در مكه مى‏ماندند. آيه‏ى فوق بدين مناسبت فرود آمد و در مورد خطر فرزند و همسر هشدار داد.

برخى ديگر هجرت مى‏كردند و حتى خانواده‏ى خود را تهديد مى‏كردند كه اگر با ما به مدينه نياييد، بعداً به شما اعتنا نمى‏كنيم. در آيه‏ى فوق به اين افراد هم تذكر داده شد كه نسبت به خانواده‏ى خويش عفو وگذشت داشته باشند.

نكته‏ها و اشاره‏ها

1. هرچند اين آيه شأن نزول خاصى دارد، مفهومش گسترده است و به دشمنى برخى فرزندان و همسران انسان‏ها اشاره مى‏كند. اين دشمنى جلوه‏هاى مختلفى دارد، گاهى آنان مانع انجام كارهاى مثبت هم‏چون هجرت، جهاد و انفاق مى‏شوند و گاهى انتظار مرگ انسان را مى‏كشند تا از ارث او بهره‏مند شوند.

2. همه‏ى فرزندان و همسران دشمن انسان نيستند؛ برخى از آنان خواسته يا ناخواسته چنين هستند؛ برخى ديگر از فرزندان و همسران، ياوران راه خدا و امدادگر پدر خانواده در راه انجام وظايف الهى هستند كه البته حساب اين افراد از ديگران جداست.

3. در اين آيات به آزمايش انسان به وسيله‏ى اموال و فرزندان اشاره شده است. آرى انسان‏ها همواره در حال آزمايش هستند تا رشد و كمال يابند و يكى از مهم‏ترين وسايل آزمايش انسان ثروت و خانواده‏ى اوست كه گاهى انسان را به انحراف و گناه مى‏كشد.

انسان وقتى بر سر دوراهى قرار گرفت كه يك طرف آن دستور خدا و طرف ديگر خواسته‏ى گناه‏آلود خانواده و اموال حرام است، بايد فرمان خدا را ترجيح دهد تا از اين آزمايش الهى سربلند بيرون آيد.

4. از امام على عليه السلام روايت شده كه هيچ كس از شما نگويد: خدايا من از آزمايش به تو پناه مى‏برم، زيرا همه مشمول قانون آزمايش مى‏شوند، بلكه كسى كه مى‏خواهد به خدا پناه ببرد از آزمايش‏هاى گمراه كننده پناه ببرد.»

5. اين آيات از طرفى در مورد خطر خانواده هشدار مى‏دهد ولى از طرف ديگر به پدر خانواده دستور گذشت و بخشش مى‏دهد و جلوى افراط و خشونت را مى‏گيرد، تا مبادا لغزش فرزند يا همسر موجب شود كه پدر بر خانواده‏ى خود سخت‏گيرى كند.

6. در اين آيات سه تعبير در مورد رفتار با خانواده به كار رفته است:

الف) آنان را عفو كنيد، يعنى از لغزش آنان صرف نظر كنيد و آنان را ببخشيد؛

ب) «صَفح» كنيد، يعنى آنان را سرزنش نكنيد؛

ج) با غفران با خانواده‏ى خويش برخورد كنيد، يعنى گناه آنان را بپوشانيد و بيامرزيد و به فراموشى بسپاريد.

چون زبردستيت بخشيد آسمان زيردستان را هميشه نيك دار

(سعدى)

آموزه‏ها و پيام‏ها

1. برخى از نزديكان انسان وسيله‏ى گمراهى او مى‏شوند (پس مراقب باشيد).

2. مراقب خطر فرزند و همسر خود باشيد (تا شما را از راه خدا بازندارند).

3. نسبت به لغزش‏هاى خانواده‏ى خويش سخت‏گيرى نكنيد و باگذشت و عفو رفتار كنيد.

4. اگر آمرزش و لطف الهى را مى‏خواهيد، با خانواده‏ى خود همان‏گونه رفتار كنيد.

5. ثروت و خانواده وسيله‏ى آزمايش شمايند، آنها را هدف نپنداريد.

6. به اموال و فرزندان خود جهت خدايى بدهيد، تا پاداش بزرگى دريافت داريد

  1. . استفاده شده از تفسیر مهر.
  2. . التغابن، آیات14و15.
کلیدواژه‌ها:باشگاه زندگی, خانواده

پیشنهاد میکنیم این مطالب را هم بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *