وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلادِ وَعِدْهُمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُوراً.[2]
«و از آنان هر كس را مىتوانى با آوايت تحريك كن؛ و بر آنان با سوارانت و پيادگانت، [با فرياد] بتاز؛ و در اموال و فرزندان، با آنان شريك شو؛ و آنان را وعده ده- در حالى كه شيطان جز فريب به آنان وعده نمىدهد.»
نكتهها و اشارهها
1. در اين آيه به لشگر سواره و پيادهى شيطان اشاره شده است. اين تعبيرات اشاره به دستياران فراوان شيطان است كه از جنس خودش يا آدميان هستند و در فريب و انحراف مردم به او كمك مىكنند و برخى همچون لشگر سواره، سريع هستند و بعضى همچون لشگر پياده آرام و كُند حركت مىكنند.
2. شيطان از چهار طريق متنوع وسوسهگرى مىكند و با نفوذ بر انسانها، آنان را منحرف مىسازد. در جهان كنونى نيز شيطانصفتان از همين چهار راه يعنى حملهى تبليغاتى، نظامى، اقتصادى و وعدههاى فريبنده بر ملتها هجوم مىآورند.
3. نخستين برنامهى شيطان استفاده از صداها و نغمههاى هوسانگيز و تحريك كننده است، هر چند مفسران اين تعبيرات قرآن را به موسيقىها و خوانندگىهاى حرام تفسير كردهاند اما معناى آيه شامل هر گونه تبليغات گمراه كنندهى صوتى و سمعى مىشود كه در دنياى امروز از طريق راديوها، ماهوارهها و راههاى ديگر اجرا مىشود و افراد ناآگاه را به انحراف و استعمار مىكشاند.
4. دومين برنامهى شيطان استفاده از نيروهاى واكنش سريع نظامى است. در عصر ما نيز شيطانصفتان و مستكبران در مواردى كه مردم در برابر آنان مقاومت مىكنند به نيروى نظامى متوسل مىشوند. نكتهى جالب آن است كه در اين آيه اشاره شده كه آنان در همين حركت نظامى خود سر و صدا راه مىاندازند. شايد به خاطر آن كه نيروهاى آنها بدون روحيه و تو خالى هستند آنان سعى مىكنند مردم را با سر و صدا و تبليغات و نمايش نظامى بترسانند.
5. سومين برنامهى شيطان شركت در سرمايهها و فرزندان مردم است.
برخى مفسران گفتهاند مقصود از شركت در اموال، همان رباخوارى و مقصود از شركت در فرزندان، همان تولد فرزندان نامشروع يا فرزندانى است كه از مال حرام پيدا مىشوند و يا فرزندانى كه بدون ياد خدا، نطفهى آنان منعقد مىشود، «2» ولى اين تعبيرات آيه معناى وسيعى دارد و شامل هر گونه مال حرام و فرزند نامشروع مىشود.
در عصر حاضر نيز استعمارگران شيطانصفت با مشاركت در اموال ملتها به غارت آنها مىپردازند و با ايجاد مراكز فساد تحت پوششهاى تفريحى به ترويج فحشا مىپردازند و حتى در تربيت فرزندان مردم دخالت مىكنند و آنان را به انحراف مىكشانند.
6. برنامهى چهارم شيطان منحرف كردن مردم از طريق وعدههاى فريبنده است.
آرى؛ شيطان صفتان هميشه با ايجاد آرزوهاى دور و دراز و با نامهاى فريبنده مردم را به دنبال خود مىكشند و حتى گاهى يك ملت را در دام استعمار و استثمار خود گرفتار مىكنند.
7. شيطان درون و برون:
امام عارفان در اين مورد مىفرمايند:
بايد شيطانها را بشناسيد تا نشناسيد نمىتوانيد دفاع كنيد از خودتان، شيطان خودتان را بشناسيد، شيطان باطن خودتان را بشناسيد، شيطانهاى خارجى را هم بشناسيد تا بتوانيد با آنها جهاد كنيد. شيطان باطنى انسان خود آدم است، خود انسان، آن نفسيّت انسان، آن هواهاى انسان.
شيطان باطنى انسان بسيار استاد است و او- اين- همچو نيست كه ابتدا انسان را به فساد بكشد، ابتدا قدم كوچكى را وامىدارد كه انسان بردارد، اين قدم كه برداشت فردايش يك قدم يك قدرى بلندترى، انسان را يواش يواش به جهنم مىفرستد، يواش يواش به فساد مىكشد.
آموزهها و پيامها
1. شيطان و شيطانصفتان از راههاى تبليغاتى، نظامى، اقتصادى و روانى شما را منحرف مىسازند (پس به هوش باشيد).
2. همهى وعدههاى شيطانى نوعى فريبكارى است.
3. در مورد سرمايهها و فرزندان خود دقت كنيد كه شيطان و شيطانصفتان در آنها نفوذ نكنند.