پیامدها و آسیب های تنبیه بدنی کودک

تنبیه بدنی کودکان یک مشکل عمده بهداشت عمومی و روانی در کشور ما است. تقریباً 65% از بزرگسالان هنوز تنبیه بدنی را تأیید می کنند، علیرغم شواهد قانع کننده مبنی بر اینکه این تنبیه مؤثر نیست، اوضاع را بدتر می کند و جایگزین های مؤثری وجود دارد. اما راه های جایگزین برای تنبیه بدنی کودک چیست؟ چطور باید جلوی پرخاشگری کودک را گرفت؟

تنبیه بدنی کودک شامل استفاده از نیروی بدنی به قصد ایجاد درد یا ناراحتی بدنی در کودک به منظور اصلاح یا تنبیه رفتار کودک است. این گونه رفتارهای تهاجمی شامل کتک زدن، ضربه زدن، نیشگون گرفتن، دست و پا زدن، شلاق زدن، سیلی زدن و غیره به کودکان و نوجوانان و خردسالان است.

تنبیه بدنی کودک، مثبت یا منفی؟

کتک زدن اصطلاحی است برای ضربه یا آسیب زدن و اگر این عمل در مورد یک کودک یا خردسال و یا حتی نوجوان صورت بگیرد جزئی از خشونت خانگی یا خشونت در مدرسه محسوب می شود. مطالعات نشان می دهد که کودکانی که مورد ضرب و شتم قرار می گیرند، خود را با متجاوز می شناسند و احتمال بیشتری دارد که خودشان به این زنجیره خشونت بپیوندند و آن را در قبال دیگران مثل هم بازی ها یا هم کلاسی های خود به کار گیرند و به قلدرهای مدرسه یا سوء استفاده کنندگان از فرزندان و همسرانشان آینده شان تبدیل شوند. آنها تمایل دارند یاد بگیرند که از رفتار خشونت آمیز به عنوان راهی برای مقابله با اختلافات استفاده کنند. اما عوارض تنبیه بدنی کودک چیست و اصولاً چه پیامدهایی دارد؟ در ادامه خواهیم خواند.

عوارض تنبیه بدنی کودک و پیامد های آن

آنچه پشت درهای بسته در خانه اتفاق می ‌افتد و روابط سنتی قدرت در خانواده ‌های ایرانی بیانگر این موضوع است که کودکان اغلب تنبیه بدنی را گزارش نمی‌ کنند. از آنجایی که موضوع آثار تنبیه بدنی کودک پیچیده است، نتیجه گیری با قاطعیت که تنبیه بدنی باعث پیامدهای منفی برای کودکان شده است دشوار است. با وجود این مسائل، شواهد از رویکرد ها و روش ‌های مختلف تحقیقاتی به طور مداوم تنبیه بدنی را با آسیب به کودکان مرتبط می ‌سازد. شواهد خوب نشان می ‌دهند که تنبیه بدنی رفتار نافرمانی یا پرخاشگرانه کودک را برخلاف تصور اشتباه عموم والدین، کاهش نمی‌ دهد و رفتار مثبت بلندمدت را در کودکان ترویج نمی ‌کند. در مورد استفاده از تنبیه بدنی در مدارس می توان این نتیجه را دید که این تنبیه اثرات منفی بر عملکرد تحصیلی کودکان دارد و منجر به مسائل رفتاری (مانند رفتار خشونت آمیز و پرخاشگری کودکان) می شود.

تنبیه بدنی کودک را با خطرات آسیب به رشد شناختی، رفتاری، اجتماعی و عاطفی کودکان می توان مرتبط دانست. همچنین لازم به ذکر است که تنبیه بدنی می ‌تواند خطر آزار فیزیکی را به همراه داشته باشد. ایجاد آسیب فیزیکی نیز به نوبه خود می تواند پیامد های منفی مشابهی برای کودکان داشته باشد:

• آسیب جدی به سلامت روانی کودک
• بروز چالش های عاطفی
• پایین آوردن توانایی شناختی
• از بین بردن عزت نفس کودک
• بروز پرخاشگری در بزرگسالی
• بروز رفتار ضد اجتماعی
• ایجاد روابط منفی با والدین

عوارض تنبیه بدنی کودک و پیامد های آن

بیشتر کودکانی که تجربه خشونت خانگی و تنبیه بدنی چه در خانه و چه در مدرسه دارند، عموماً در طول روز با استرس و اضطراب دست و پنجه نرم می کنند. این استرس که ناشی از نتیجه تنبیه بدنی است، برای کودکان می تواند بر رشد مغز آنها تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، انضباط بدنی می تواند به سرعت و ناخواسته به آزار و تنبیه بدنی کودک تبدیل شود.

اثرات نامطلوب تنبیه بدنی از دوران کودکی ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. تنبیه بدنی خشن (زمین زدن، هل دادن و کتک زدن) با اضطراب، افسردگی، سوء مصرف مواد و رفتار های ضد اجتماعی در بزرگسالی مرتبط است. به علاوه مطالعات دیگر ارتباط بین تنبیه بدنی در دوران کودکی و خشونت کودک در بزرگسالی با شریک زندگی اش را نشان داده اند.

این کودکان گاهی خود به یک قلدر و پرخاشگر تبدیل می شوند و این رفتار را در زندگی آینده خود با همسر و کودکان آتی خود نشان می دهند. به طور کلی می توان اینگونه نتیجه گرفت که تنبیه بدنی یک عمل منسوخ شده با پیامد های نامطلوب در دراز مدت برای سلامت، رفتار و رفاه عاطفی کودک است و بهتر است برای چاره کار و استفاده از راه کارهای مناسب برای جبران تنبیه بدنی کودک به سراغ روانشناس و مشاوره کودک و خانواده رفت.

روش های جایگزین کتک زدن و تنبیه بدنی کودکان

برنامه‌ ها و جایگزین‌ های مختلفی وجود دارد که به والدین درک بیشتری از رشد فرزندانشان می ‌دهد و راهبرد هایی ارائه می ‌دهد که می‌تواند منجر به رفتار خشونت‌آمیز کمتر در کودکان و بزرگسالان شود و ناامیدی و درماندگی والدین را کاهش دهد که اغلب منجر به تنبیه بدنی کودک می ‌شود.

یکی از مفید ترین راه ها برای رسیدن به رشد سالم کودک، ترویج کلمات به جای عمل برای کاهش اثر تنبیه بدنی کودک است. بنابراین به جای کتک زدن یا تنبیه بدنی فرزندتان می توانید راه های سالم دیگری را جایگزین کنید. این فرآیند را می توان با موارد زیر انجام داد:

• به جای کتک زدن کودک خود، با او صحبت کنید. با کودک در مورد اینکه چه رفتار هایی قابل قبول است یا نه، چه چیز ایمن یا خطرناک است و چرا صحبت کنید.
• به صحبت های کودک گوش دهید و دریابید که چرا او کاری را انجام داده یا نکرده است.
• دلایل خود را توضیح دهید؛ این باعث افزایش ظرفیت تصمیم گیری کودک می شود.
• رفتار های کودکان معنی دارد و رفتار ها مستقیماً با احساسات درونی آنها ارتباط دارند. بنابراین، نظم و انضباط فرآیندی است که به رفتار ها و احساساتی که باعث آنها می شود، می پردازد.
• به کودک کمک کنید هر چه زودتر احساسات خود را با کلمات برچسب بزند. احساس ذاتی (علاقه، لذت، غافلگیری، ناراحتی، خشم، ترس، شرم، انزجار، و اضطراب) باید با کلمات برچسب گذاری شوند. این امر تنظیم تنش را تسهیل می ‌کند و به انتقال به روش‌ های بالغ‌تر کنترل احساسات کمک می‌ کند.
• هنگامی که استاندارد های مناسب رعایت شود، تقویت مثبت ، مثل پاداش و تمجید، عزت نفس کودک را افزایش می دهد. تشویق رفتار مثبت در به دست آوردن انطباق رفتاری درازمدت مؤثرتر از مجازات های ترسناک و شرم آوری مثل تنبیه بدنی کودک است.

اگر تنبیه بدنی کودک به یک رویه ثابت برای والدین او تبدیل شود، نه تنها اثر مثبتی در تربیت فرزند ندارد، بلکه می تواند باعث بروز ناهنجاری های مختلف در کودک هم شود. در این گونه از مواقع توصیه می شود تا والدین هم به مشاوره خانواده مراجعه کنند تا اوضاع و احوال روحی آن ها مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد.

سخن آخر

سعی کنید الگوی خوبی برای کودک باشید. کودک بالقوه می خواهد مانند والدین خود باشد. بچه ها با والدین خود همذات پنداری می کنند و وقتی ببینند والدینشان این کار را می کنند، احساسات و اعمالشان را در قالب کلمات بیان می کنند. اینکه والدین یا مراقبان کودک چه کسانی هستند و چگونه رفتار می کنند، تأثیر عمیقی بر رشد فرزندانشان خواهد داشت. فراموش نکنید که فرزند شما از شما پیروی خواهد کرد.