فَاطِرُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجاً وَمِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجاً یَذْرَأُکُمْ فِیهِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ* لَهُ مَقَالِیدُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیم.
قرآن کریم در آیهى یازدهم و دوازدهم سورهى شورى به صفات و افعال خدا اشاره کرده، مىفرماید:
شکافنده (و آفریننده) ى آسمانها و زمین است؛ همسرانى از (جنس) خودتان براى شما قرار داد، و از دامها (نیز) جفتهایى (قرار داد)، در حالى که شما را بدین (وسیله) مىآفریند؛ هیچ چیزى مثل او نیست و او شنوا [و] بینا (ى حقیقى) است. کلیدهاى آسمانها و زمین فقط از آنِ اوست؛ روزى را براى هرکس بخواهد (و شایسته بداند)، گسترده مىسازد و (یا) تنگ مىگرداند؛ [چرا] که او به هر چیزى داناست.
نکتهها و اشارهها:
1. در این آیه به شکافتن و آفرینش آسمانها و زمین (و آنچه در آنهاست) اشاره شده است؛ آفرینش از عدم، که نشانهى قدرت و علم خداست.
2. همسران شما را از جنس خودتان آفرید، که از طرفى مایهى آرامش روح و جان شما و از طرف دیگر موجب تکثیر و بقاى نسل انسان شوند.
3. یکى از ویژگىهاى منحصر به فرد خدا آن است که هیچ چیز مثل و مانند او نیست، او وجودى بىنهایت و داراى صفات نامحدود است اما موجودات دیگر محدود و غالباً جسمانىاند، پس هیچ کس و هیچ چیز مانند خدا نیست و صفات او قابل مقایسه با صفات موجودات دیگر نیست و اصلًا مفاهیمى که در مورد غیر خدا به کار مىبریم، مثل دور، نزدیک، حال، آینده، بزرگ، کوچک و … هیچ کدام در مورد خدا معنا ندارد، ولى از آن جا که ما ناچاریم در مورد خدا صحبت کنیم و الفاظى غیر از الفاظ و مفاهیم انسانى نداریم، این الفاظ را به کار مىبریم. و اگر صفات خدا را همانند صفات انسان بدانیم، به نوعى تشبیه گرفتار شدهایم که خدا از آن منزّه است.
4. «مقالید» (کلیدها) در این جا کنایه از تسلّط کامل بر چیزى است، همان طور که مىگوییم کلید فلان کار به دست من است در این جا هم مىگوید: کلیدهاى آسمانها و زمین به دست خداست، یعنى خزاین و ذخایر آنها در اختیار خداست و به هر کس صلاح بداند طبق برنامهى خاصى مىدهد.
5. روزى انسان گاهى مادى و گاهى معنوى است و کم و زیاد شدن روزى مادى انسانها براساس مصلحت و براى آزمایش افرادست و گاهى موجب عذاب آنها مىشود. البته این که رزق به دست خداست بدان معنا نیست که انسان تلاش نکند چون خدا کارها را با اسباب انجام مىدهد.
رزق از وى جو، مجو از زید و عمر مستى از وى جو، مجو از بنگ و خمر (مولوى)
6. کم و زیاد شدن رزق به دست خداست، اما کم و زیاد کردن آن به خاطر ناتوانى و جهل نیست که کلید ذخایر جهان به دست اوست و او داناى به همه چیز است و طبق مصلحتسنجى عمل مىکند.
آموزهها و پیامها:
- همسر هدیهاى الهى است که عامل تکثیر و گسترش نسل انسان است.
- خدا و صفات او را همانند موجودات، محدود نپندارید.
- صفات خدا را بشناسید (تا خداشناستر شوید)
- رزق (مادى و معنوى) شما به دست کسى است که صاحب اختیار ذخایر جهان و داناى به همه چیز است (پس اگر رزقتان را کم و زیاد کرد، بدانید که مصلحتى را در نظر داشته است.)
- . استفاده شده از تفسیر مهر. ↑