هرگونه تصميم در مورد ازدواج، طلاق و مسائل خانوادگى، باید متناسب با موقعيّت زمانى و مكانى باشد

وَلا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاءِ أَوْ أَكْنَنْتُمْ فِي أَنْفُسِكُمْ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ وَلَكِنْ لا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرّاً إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلاً مَعْرُوفاً وَلا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ.^[2]

«و هيچ گناهى بر شما نيست كه در مورد خواستگارى زنان (پس از مرگ همسرانشان) به طور سر بسته بدان سخن بگوييد، يا [آن را] در دلتان پوشيده داريد. خدا مى‏داند كه شما بزودى به ياد آنان خواهيد افتاد؛ و ليكن پنهانى با آنها قرار [زناشوئى‏] نگذاريد، مگر آنكه (به كنايه) سخن پسنديده‏اى بگوييد؛ و به پيوند ازدواج تصميم مگيريد، تا (عدّه وفات) نوشته شده به سرآمدش برسد. و بدانيد كه خدا آنچه را در دل‏هايتان داريد، مى‏داند. پس از [مخالفتِ‏] او بپرهيزيد؛ و بدانيد كه خدا، بسيار آمرزنده بردبار است.»

نكته‏ها و اشاره‏ها

1. آيه‏ى فوق در مقام پاسخ‏گويى به اين پرسش است كه آيا مى‏توان از بانوانى كه در حال عِدّه‏ى وفات هستند، خواستگارى و يا با آنان ازدواج كرد؟

براى پاسخ به اين پرسش، قرآن دستور جالبى را مطرح كرده است كه هم احترام زوج سابق حفظ مى‏شود و هم زن از تعيين سرنوشت خويش محروم نمى‏گردد وهم عادلانه و محترمانه است؛ مى‏فرمايد: اگر كسى خواست از اين‏گونه زنان خواستگارى كند، مانعى ندارد، ولى بايد سربسته و كنايه‏آميز باشد و به صورت بى پرده و صريح نباشد. البته تصميم به ازدواج با اين‏گونه زنان براى بعد از عِدّه‏ى وفات و بدون آن‏كه اظهارى درباره‏ى آن بشود نيز گناهى ندارد.

2. از اين آيه متوجه مى‏شويم كه علاوه بر لزوم خوددارى از خواستگارى آشكار، در پنهان نيز نبايد با صراحت از بانوان شوهر از دست داده خواستگارى كرد، تا مدّت عدّه تمام شود، مگر اين‏كه صحبت در اين مورد همراه با ادب اجتماعى و، به تعبير قرآن، پسنديده (مَعرُوف) باشد؛ يعنى در پرده و با كنايه صورت گيرد.

3. قرآن كريم واژه‏ى «معروف» يا پسنديده را در بسيارى از موارد، كه از ازدواج سخن مى‏گويد به كار برده است. اين نشان مى‏دهد كه هرگونه تصميم در مورد ازدواج، طلاق و مسائل خانوادگى، بايد عاقلانه، شايسته و متناسب با موقعيّت زمانى و مكانى باشد.

4. بين سه چيز جمع كنيد: ميل فطرى به ازدواج، احترام به همسر فوت شده و رعايت حكم الهى عدّه، هر سه را محترم شماريد و حرمت‏هاى اجتماعى را نشكنيد و به صورت شايسته عمل كنيد و تا هنگامى كه عدّه‏ى وفات زن به پايان نرسيده، عقد ازدواج با او نبنديد.

آموزه‏ها و پيام‏ها

1. احترام مردان فوت شده و همسران آنها را نگاه داريد و در عدّه‏ى وفات به طور صريح از آنان خواستگارى نكنيد.

2. هرگونه ازدواج، خواستگارى صريح و قرار زناشويى در مدّت عدّه‏ى وفات ممنوع است.

3. ميل طبيعى شما به ازدواج، موجب حرمت‏شكنى در اجتماع نشود.

4. از خدا پروا كنيد و خط قرمزهاى اجتماعى را نشكنيد.

5. گفت‏وگوهاى پيش از ازدواج، پسنديده (و طبق عرف شايسته‏ى اجتماعى) باشد.

1. . استفاده شده از تفسیر مهر. ↑
2. – ( البقرة 235 ) ↑