(زن را بازيچهى طلاقهاى مكرر قرار ندهيد!)
فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِن بَعْدُ حَتَّى تَنكِحَ زَوْجاً غَيْرَهُ فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَا إِنْ ظَنَّا أَن يُقِيَما حُدُودَ اللّهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ[2]
«و اگر (شوهر براى بار سوّم) آن (زن) را طلاق داد، پس از [آن] به بعد بر آن (مرد) حلال نخواهد بود؛ تا اينكه با شوهرى غير از او ازدواج كند. و اگر (شوهر دوّم) او را طلاق داد، پس هيچ گناهى بر آن دو [همسران سابق] نيست كه به همديگر باز گردند، اگر آن دو گمان مىكنند مرزهاى خدا را بر پا مىدارند. و اينها مرزهاى خداست كه آنها را براى گروهى كه مىدانند روشن بيان مىكند.»
شأن نزول
حكايت شده كه زنى خدمت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمد و گفت: همسرم مرا سه بار طلاق داد و من پس از مدتى با مرد ديگرى ازدواج كردم و اتفاقاً او هم مرا طلاق داد، بدون آنكه در اين مدت آميزشى انجام داده باشيم. آيا مىتوانم به شوهر اوّلم بازگردم؟
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله پاسخ منفى داد و فرمود: ازدواج با شوهر اوّل در صورتى صحيح است كه با همسر جديد همبستر شده باشى. سپس آيهى فوق نازل شد.
نكتهها و اشارهها
1. حكم جدايى از همسر پس از سه طلاق هميشگى است، مگر در صورتى كه زن، شوهر ديگرى انتخاب كند و پس از همبستر شدن، از او طلاق بگيرد. در اين صورت، اگر بخواهد با شوهر اوّل آشتى و ازدواج مجدد كند و اميد داشته باشد كه سرسازگارى پيش گيرند و قوانين الهى را محترم شمارند، مانعى ندارد.
2. ازدواج با شخص ثالث بايد دايمى و همراه با آميزش جنسى باشد. اين مطلب از واژهى «نكاح و طلاق» استفاده مىشود، هر چند بر اين مطلب در روايات اسلامى نيز تصريح شده است.
3. ازدواج مجدد زن سه بار طلاق داده شده با شوهر ديگر كه «مُحلِّل» خوانده مىشود، يكى از عواملى است كه در اسلام براى جلوگيرى از طلاقهاى مكرر قرار داده شده است.
اين امر با جريحهدار نمودن وجدان مردان تا حدود زيادى از طلاق سوّم جلوگيرى مىكند و در حقيقت اين ازدواج مجدد زن با همسرى ديگر، مانعى است بر سر راه مردان هوسران و فريبكار، تا زن را بازيچهى هوسهاى سركش خود نسازند و به طور نامحدود از قانون طلاق و رجوع استفاده نكنند.
4. از شرط دايمى بودن و آميزش جنسى در ازدواج با همسر دوم، روشن مىشود كه مُحلِّل به عنوان يك حكم در اسلام مطرح نيست، بلكه سخن از ازدواج مجدد واقعى است؛ از اين رو اگر كسى از اوّل قصد ازدواج دايمى نداشته باشد و صحنهسازى كند، چنين ازدواجى اثر نخواهد داشت و ازدواج باطلى است كه موجب حلال شدن شوهر اوّل نيز نمىشود.
5. «گمان به اجراى قوانين الهى» براى اقدام عملى كافى است و يقين لازم نيست؛ چرا كه انسان آزادى، اختيار، اميال و موانع دارد و نمىتواند تضمين قطعى كند كه حدود الهى را در آينده رعايت مىكند.
آموزهها و پيامها
1. زن را بازيچهى طلاقهاى مكرر قرار ندهيد.
2. ازدواج مجدد شما زمينهساز و در راستاى اجراى قوانين الهى باشد.
3. علم و آگاهى، زمينهساز درك حدود و قوانين الهى است.