پرخاشگری نوعی از رفتار است که در آن افراد سعی می کنند نسبت به دیگران اعمال قدرت کنند؛ به گونه ای که خصمانه باشد و حقوق دیگران را نقض کند. پرخاشگری در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان شایع است و ممکن است دلایل متفاوت روان شناختی یا جسمی داشته باشد. در هر حالت، افراد پرخاشگر نیاز به درمان پرخاشگری دارند. زیرا ممکن است به خود یا دیگران آسیب‌های جدی رسانده و حقوق جامعه را هنگام پرخاش زیر پا بگذارند. در این مقاله به توضیح پرخاشگری، علائم و عوامل آن و راه‌های درمان اشاره شده است:
پرخاشگری چیست؟
پرخاشگری رفتاری است که با لحن های خصمانه یا مضر برای خود و دیگران مشخص می شود. تحت برخی شرایط، پرخاشگری ممکن است یک واکنش طبیعی در برابر تهدید باشد. همچنین ممکن است یک رفتار غیرطبیعی، غیر تحریک شده یا واکنشی باشد. عصبانیت، گیجی، ناراحتی، ترس، تحریک بیش از حد و خستگی می تواند منجر به واکنش های تهاجمی شود. رفتارهای پرخاشگرانه ممکن است متوجه خود، دیگران، حیوانات یا دارایی باشد، در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان اتفاق بیفتد و نیاز به درمان پرخاشگری دارد. پرخاش می توانند کلامی یا جسمی باشد؛ همچنین می توانند از پیش طراحی شده و هدف گرا یا در لحظه باشند.
پرخاشگری یک علامت بالقوه از بیماری ها، اختلالات یا شرایطی است که در فرآیندهای فکری تداخل می کند، مانند تومورهای مغزی، زوال عقل، اختلال استرس پس از سانحه، اسکیزوفرنی و تعدادی از اختلالات شخصیت. اگرچه علل خاص پرخاشگری مشخص نیست، اما برخی مطالعات نشان داده اند که شیمی غیرعادی مغز یا تغییرات ساختاری ممکن است در این امر نقش داشته باشد. به نظر می رسد محیط و ژنتیک نیز در این امر دخیل باشد.
درمان پرخاشگری در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان اهمیت بالایی دارد، زیرا رفتارهای پرخاشگرانه می تواند منجر به مشکلات تحصیلی، شغلی، مالی، حقوقی و روابط شود.
چه عواملی باعث رفتار پرخاشگرانه می شود؟
بسیاری از موارد می توانند رفتارهایی را شکل دهند که نیاز به درمان پرخاشگری دارند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سلامت جسمانی
- سلامت روان
- ساختار خانواده
- روابط با دیگران
- محیط کار یا مدرسه
- عوامل اقتصادی یا اجتماعی-اقتصادی
- صفات فردی
- تجارب زندگی
در بزرگسالی، افراد ممکن است در پاسخ به تجربیات منفی پرخاشگرانه رفتار کنند. به عنوان مثال، ممکن است وقتی احساس ناامیدی می کنید، پرخاشگر شوید. رفتار پرخاشگرانه شما همچنین ممکن است با افسردگی، اضطراب یا سایر شرایط بهداشت روانی مرتبط باشد.
دلایل سلامتی رفتار پرخاشگرانه
بسیاری از شرایط بهداشت روانی می توانند در رفتار پرخاشگرانه نقش داشته باشند. تشخیص این شرایط توسط درمانگران به درمان پرخاشگری کمک می کند. به عنوان مثال، این شرایط شامل موارد زیر است:
- اختلال طیف اوتیسم
- اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)
- اختلال دو قطبی
- جنون جوانی
- اختلال رفتاری
- اختلال انفجاری متناوب
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
شرایط مختلف سلامتی از راه های مختلف به پرخاشگری کمک می کند. به عنوان مثال، اگر اوتیسم یا اختلال دوقطبی دارید، ممکن است وقتی احساس ناامیدی می کنید یا نمی توانید در مورد احساسات خود صحبت کنید، پرخاشگرانه رفتار کنید. اگر اختلال سلوک داشته باشید، عمداً تهاجمی عمل خواهید کرد.
علل پرخاشگری در کودکان
پرخاشگری در کودکان می تواند توسط چندین عامل ایجاد شود. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مهارت های ضعیف رابطه
- زمینه های بهداشتی
- استرس یا ناامیدی
کودک شما ممکن است از رفتارهای پرخاشگرانه یا خشونت آمیز که در زندگی روزمره خود می بیند، تقلید کند تا مورد توجه اعضای خانواده، معلمان یا همسالان قرار بگیرد. درمان پرخاشگری در کودکان حتما نیاز به کمک حرفه ای یک مشاور کودک دارد، زیرا شما می توانید با نادیده گرفتن یا پاداش دادن به رفتار پرخاشگرانه در کودک، به طور تصادفی و ندانسته، او را تشویق به ادامه رفتار کنید.
کودک شما ممکن است وقتی در کنار آمدن با احساسات خود مشکلی دارد، پرخاشگرانه رفتار کند. شاید مقابله با ناامیدی به خصوص برای یک کودک سخت باشد. این مورد در کودکانی که اختلال طیف اوتیسم یا اختلالات شناختی دارند، شایع است. اگر کودکان ناامید شوند، ممکن است نتوانند وضعیتی را که باعث ناامیدی آن ها شده را اصلاح یا توصیف کنند و با پرخاشگری رفتار کنند.
علل پرخاشگری در نوجوانان
رفتار پرخاشگرانه در نوجوانان معمول تر است. بلوغ می تواند برای بسیاری از نوجوانان دوره ای استرس زا باشد. اگر آن ها درک نکنند یا ندانند چگونه با تغییرات در دوران بلوغ کنار بیایند، ممکن است پرخاشگرانه عمل کنند. اگر آن ها یک بیماری بهداشت روان نیز داشته باشند، پرخاشگری تشدید می شود. با این‌حال اگر نوجوان شما به طور منظم هنگام بحث کردن، فریاد می‌زنند، یا وارد دعوا و قلدری با دیگران می‌شوند، برای درمان پرخاشگری نیاز به مشاوره کودک و نوجوان دارند. علل پرخاشگری در نوجوانان می‌تواند به دلیل فشارهای سنی و محیطی، روابط نادرست با خانواده یا دیگران، فشار همسالان یا سوءمصرف مواد باشد.
درمان پرخاشگری چگونه است؟
برای درمان پرخاشگری بهتر است به یک درمانگر یا روانپزشک مراجعه کنید. متخصص شما ممکن است برای درمان، روش های زیر را پیشنهاد دهد:
۱.تغییر سبک زندگی:
برای درمان پرخاشگری، باید علت های اصلی آن را شناسایی کنید. این کار ممکن است به شما کمک کند تا در مورد تجربیاتی که باعث می شود احساس پرخاشگری کنید، با کسی صحبت کنید. در بعضی موارد، می توانید یاد بگیرید که چگونه با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی یا شغل خود، از شرایط تحریک کنندهٔ پرخاشگری جلوگیری کنید. همچنین می توانید استراتژی هایی برای کنار آمدن با شرایط ناامیدکننده تدوین کنید. به عنوان مثال، شما می توانید یاد بگیرید که چگونه ارتباط برقرار کنید ، بدون این که پرخاشگر شوید.
۲. روان‌درمانی:
درمانگر شما ممکن است روان درمانی را برای کمک به درمان پرخاشگری توصیه کند. به عنوان مثال، درمان شناختی رفتاری (CBT) می تواند به شما برای درمان پرخاشگری کمک کند. یاد بگیرید چگونه رفتار خود را کنترل کنید. این می تواند به شما در ایجاد مکانیزم های مقابله ای کمک کند. همچنین می تواند به شما کمک کند تا عواقب عملکرد خود را درک کنید. گفتگو درمانی گزینه دیگری است. این درمان می تواند به شما کمک کند تا علل پرخاشگری خود را درک کنید. همچنین می تواند به شما در کاهش احساسات منفی کمک کند.
۳. دارو:
در برخی موارد ، پزشک ممکن است داروهایی برای درمان پرخاشگری تجویز کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است داروهای ضد صرع (AED) مانند فنی توئین و کاربامازپین را تجویز کند. اگر به اسکیزوفرنیا، آلزایمر یا اختلال دو قطبی مبتلا باشید، ممکن است تثبیت کننده های خلقی را تجویز کند. همچنین ممکن است پزشک شما را به مصرف مکمل های اسید چرب امگا 3 ترغیب کند.
برنامه درمانی شما بسته به علل اصلی رفتار پرخاشگرانه متفاوت خواهد بود.
از آن جا که پرخاشگری می تواند به دلیل بیماری های جدی باشد، عدم مراجعه به متخصص برای درمان پرخاشگری می تواند منجر به عوارض جدی و آسیب های دائمی شود. بعضی از عوارض احتمالی پرخاشگری شامل موارد زیر است:
- دشواری و اختلال در کار، مدرسه، محیط های اجتماعی و روابط
- مصرف و سوءمصرف مواد مخدر و الکل
- مصرف بیش از حد دارو یا مسمومیت با الکل
- افزایش خطر آسیب دیدگی
- تخلفات قانونی و مشکلات حقوقی
- خودزنی
- خودکشی یا خشونت
علائم پرخاشگری
پرخاشگری ممکن است همراه با علائم دیگری باشد که بسته به بیماری زمینه ای، اختلال یا شرایط متفاوت است. پرخاشگری ممکن است با سایر علائم روانشناختی یا شناختی همراه باشد که عبارتند از:
- اضطراب و تحریک پذیری
- گیجی یا فراموشی
- روحیه افسرده
- مشکل در تمرکز یا توجه
- مشکل در حافظه، فکر کردن، صحبت کردن، درک مطلب، نوشتن یا خواندن
- توهم
- تغییر شخصیت
- قضاوت ضعیف
- اختلالات خواب
- افسردگی
پرخاشگری ممکن است علائم مربوط به بدن را شامل شود:
- تغییر اشتها
- تغییر در اندازه مردمک چشم
- خستگی
- بی اختیاری
- تشنجو لرزش
- تغییرات ناخواسته وزن
نتیجه‌‌گیری
پرخاشگری می‌تواند ناشی از مشکلات سلامت روان، جسمی یا ژنتیک باشد. همچنین می‌تواند عامل بروز برخی از مشکلات سلامت روان شود. افراد ممکن است هنگام بروز رفتارهای پرخاشگرانه به خود یا دیگران آسیب های جدی روحی یا جسمی وارد کنند. اگر احساس می کنید که دچار پرخاشگری شده اید یا فرزند شما رفتارهای مداوم پرخاشگرانه نشان می دهد، حتما برای درمان پرخاشگری به یک مرکز مشاوره مراجعه کنید. مشاوران پس از بررسی علائم شما یا فرزندتان، درمان را شروع می کنند یا در صورت نیاز شما را به یک روانپزشک معرفی خواهند کرد.