خانواده مستحکم در پرتو نماز

اهميت و تأثير نماز والدين بر نماز فرزندان
با توجه به اینکه خانواده، مهم‏ترين واحد اجتماعي است كه در تربيت و شكل‏‌گيري نظام رفتاري افراد، بسيار مؤثر است. تربیت انسان ها در آن بسیار مورد توجه می باشد.  چرا که فرزندان از آغاز تولد در خانواده رشد مي‏كنند و خوب و بد را در آن محيط درك مي‏كنند.
پدر، مادر و به طور كلي خانواده، ارايه دهنده اولين الگوهاي عملي فرزندان هستند كه بيش‏ترين تأثير را در آن‏ها به جا مي‏گذارد. بسياري از افكار و رفتارهاي افراد از خانواده منشأ مي‏گيرد. ويژگي‏هاي الگوي اثرگذار در پدر و مادر وجود دارد. در حالي‏كه هنوز شخصيت فرزندان شكل نگرفته و نظام ارزشي و عقيدتي آن‏ها به وجود نيامده‏است، پدر و مادر بيش‏ترين زمان را با فرزندان مي‏گذرانند و وجود رابطه عاطفي بين آن‏ها عامل بسيارمهمي در تشريح و قوام الگوپذيري است. پس خانواده در تكوين و شكل‏گيري شخصيت افراد نقش بسيار مهمي دارد. نماز نيز به عنوان يكي از مهم‏ترين اعمال ديني، تحت تأثير خانواده قرار مي‏گيرد. پدر و مادر با رفتارهاي ديني خود و به كار بستن شيوه‏هاي تربيتي مناسب در نمازگزاري فرزندانشان بسيار نقش دارند.اگر خود پدر و مادر نماز بخوانند و فرزندان از آغاز اين رفتار پدر و مادر و اهتمام آن‏ها را به نماز ببينند، از رفتار آنها الگوبرداري مي‏كنند و اهل نماز مي‏شوند.البته تنها نمازگزاري والدين كافي نيست. گاه ديده مي‏شود پدر و مادر نمازخوان هستند، ولي فرزندان در نمازگزاري سست و بي‏انگيزه عمل مي‏كنند. علت اين گونه رفتارها، نبودن شيوه‏هاي تربيتيدرست و بي توجهي والدين نسبت به نماز فرزندانشان است.
اين نكته جنبه ديگر نقش خانواده در نمازگزاري فرزندان را روشن مي‏كند؛ يعني والدين افزون بر اين‏كه در تربيت الگويي فرزندانشان سهيم‌‏اند، با به‏كارگيري شيوه‏هاي تربيتي در تعميق نمازگزاري آن‏هاهم بسيار مؤثرند. والدين، افزون بر اين‏كه بايد از شيوه‏‌هاي تربيتي ديني آگاه شوند، بايد در مورد نماز، شناخت كافي داشته باشند و از اسرار، احكام و فلسفه آن به طور كامل آگاه باشند؛ در غير اين صورت، نمي‏توانند مربي خوبي باشند و شيوه‏هاي تربيتي را به كار ببرند؛ چون يكي از شرايط به كار بستن آن راه‏كارها آگاهي و شناخت كامل نسبت به نماز است.
با اين وجود، مي‏توان گفت كه شرايط و وظايف والدين در مورد تربيت ديني فرزندان در راستاي نمازگزاري عميق و مداوم، سه چيز است:” عامل بودن   (خود والدين نماز بخوانند)، آگاهي از شيوه‏هاي تربيتي و آگاهي از معارف و احكام نماز».در روايات نيز براي توجه به نماز و اعمال ديني اعضاي خانواده، ثواب زيادي در نظر گرفته شده است: وقتي مؤمني از گناهان بپرهيزد و به واجبات عمل كند و خانواده خود را نيز از گناهان باز دارد و آن‏ها را به عبادت وا دارد، در قيامت زن و فرزندش به او مي‏گويند: خدا تو را جزاي خير دهد كه در دنيا به ما تعليم دادي و به آن چه كه مأمور بودي ما را امر كردي و از زشتي‏ها ما را نهي كردي و به سبب آن خود را نجات دادي و ما را از عذاب رهانيدي. آن‏گاه او با تمام اهل و عيالش به بهشت مي‏رود
همان طور که در مطالب فوق اشاره شد، مشخص گردید که از نظر بينش اسلامي خانواده، يكي از آيات بزرگ خداست. خداوند در سوره مباركه روم وقتي كه در كنار عظمتهايي كه در عالم تكوين وجود دارد آيات خودش را بررسي مي كند، از خلقت آسمان و زمين و رعد و برق و باران و آن چه كه در عالم خلقت هست، به عنوان آيه اشاره مي كند، به يكي از مهم ترين آيات كه در مورد خانواده و تشكيل خانواده است هم اشاره مي كند:”وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِنْ أَنفُسِكُم أَزواجاً لِتَسكُنوا إِليها وَ جَعَلَ بَينَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحمَةً إِنَّ في ذلِكَ لَأياتٍ لِقومٍ يَتَفَكَّرونَ.»“و از آيتهاي او آن است كه آفريد براي شما از خودتان جفتهايي (همسراني) تا آرامش بيابيد بوسيلة آنها و نهاد ميان شما دوستي و مهري در اين آيتهايي است براي گروهي كه انديشه مي كنند.» (روم:21) به همين دليل چون خانواده جزو آيات بزرگ خداست، هيچگاه از بين نمي رود، ولي تضعيف مي شود. البته در اين بين عواملي وجود دارند كه اين بنيان را ضعيف و متزلزل و سست مي كنند از جمله: عدم احساس مسئوليت همسران نسبت به يكديگر، عدم تقواي الهي، رعايت نكردن حقوق طرفين، ناسازگاري، بي صبري، خودخواهي و تكبر و. .. ناگفته نماند گناه و بي تقوايي از عوامل عمده سستي، در خانواده ها به شمار مي آيد. با توجه به اين موارد جايگاه نماز در مسئله استحكام خانواده روشن مي شود. در اين جا ميان خانواده و نماز يك سري شباهت هايي وجود دارد كه شايان ذكر است. در روايات از امام علي آمده است كه ايشان مي فرمايند:” الصَّلوةُ تَستَنزِلُ الرَّحمَةَ»“نماز رحمت را نازل مي كند.»(مجلسی، 1362، ج100، 221)پيامبر اكرم مي فرمايند:”يُفْتَحُ أَبوابَ السَّماءِ بِالرَّحمَةِ في أَربَعَةَ مَواضِعَ.» و يكي از آنها”عِندَ النِّكاحِ» مي باشد. (حر عاملي، 1372،ج20،20) خداوند رحمان در قرآن مي فرمايد كه از جهنميان مي پرسم كه چرا شما جهنمي شديد؟”وَ ما سَلَكَكُم في سَقَر؟»“قالوا لَم نَكُ مِنَ المُصَلّينَ»“مي گويند ما از نمازگزاران نبوديم.» (مدثر/41 و 42.)
يك نكته مهم در اينجا وجود دارد و آن اينكه خانواده باعث رشد شخصيت انسان، دوري انسان از انحرافات، بزهكاريها، و بيماريهاي رواني مي شود هم در روايات بطور صريح داريم و نيز در آيات قرآن هم آمده كه نماز انسان را از بديها و منكرات باز مي دارد. يا راجع به انسان و ناملايمات و بي صبري ها و مشكلات در قرآن داريم كه اين نماز است كه انسان را در مقابل ناملايمات مقاوم بار مي آورد.
از آيات قرآن و روايات معصومين (عليهم السلام) استفاده مي شود كه اگر، انسان نمازگزار واقعي باشد در امان است. البته نمازگزار هم مراتب دارد. اگر انسان يك خانواده محكم داشته باشد، بوسيله نماز از مشكلاتي كه در سر راه خانواده است مي تواند در امان بماند. انسان نمي تواند مطمئن باشد كه تشكيل يك خانواده درست، منهاي مسئله نماز و بي توجهي به ارزشهاي الهي مي تواند به طور دائم و اطمينان بخش، خانواده را مستحكم كند. نمازگزار واقعي حقوق خانواده را نگه مي دارد. در روايات مربوط به نماز آمده است كه اگر كسي حق نماز را ضايع بكند، حقوق ديگران را هم ضايع مي كند.
نگرش ،طرز فکر و به طور کلی عوامل ذهنی یا شناختی همواره در رفتار افراد خانواده به خصوص فرزندان نقش مهمی را ایفا میکند بنابراین از آنجا که کانون خانواده اولین و بهترین مدرسه ای است که نسل های جوامع بشری از آنجا رشد می یابند لذا اگر والدین یا مربیان خانواده افرادی مدیر و با مسئولیت باشند قطعا کانون خانواده محیط سالمی برای تعالی و رشد افراد آن خانواده خواهد بود و بالعکس اگر مربی خانواده انسان غیر مسئول و بی قید و شرطی باشد قطعا افرادی که از آن خانه وارد اجتماع میشوند انسانهای مفیدی برای اجتماع نخواهند بود و به همین خاطر دین مسئولین سنگین و خطیری را برعهده خانواده گذاشتهو ادب و تربیت فرزند رابه عنوان بهترین عمل صالح ،وارثی ماندگار یادکرده است .