اضطراب در همه افراد و در هر سنی وجود دارد. اضطراب احساسی طبیعی و حتی ضروری است که ما را از خطرها و اقدامات آسیب زننده حفظ می کند. اما زمانی که اضطراب از حد طبیعی خود فراتر می رود، به اختلال اضطراب تبدیل می شود که نیاز به درمان دارد. اضطراب در کودکان نیز طبیعی است، اما زمانی که احساس کردید اضطراب در کودک شما موجب محدود شدن رفتارها و روابط او، اجتناب کودک از انجام برخی فعالیت ها یا ترس شدید می شود، بهتر است از یک درمانگر حرفه‌ای کمک بگیرید. در این مقاله به توضیح کامل اضطراب در کودکان و انواع آن و روش های درمانی اشاره شده است.
اضطراب در کودکان
اختلالات اضطرابی خود را از راه های جسمی و روانی نشان می دهد. چگونگی بروز اختلال اضطراب به سن کودک و نوع اختلال اضطراب بستگی دارد. از آن جا که اضطراب می تواند از طریق علائم جسمی بروز کند، مهم است که با یک متخصص اطفال مشورت کنید تا مطمئن شوید رفتارها و علائم مربوط به اضطراب در کودکان هستند و به دلیل یک بیماری پزشکی نیستند.
برخی از علائم عمومی اضطراب در کودکان:
- افزایش تحریک پذیری
- گریه بیش از حد
- احساس خشم
- شب ادراری
- معده درد و سردرد
- تکرار مکرر حمام کردن
- تنفس سریع
- درد قفسه سینه، تنگی نفس
- حالت تهوع و استفراغ
- اشتهای ضعیف، دردهای عضلانی و تنش
- مشکلات خواب
انواع اختلالات اضطراب در کودکان
۱.اضطراب جدایی:
نگرانی بیش از حد در مورد این که اگر کودک در کنار والدین، سرپرست یا کسی که به او وابسته هست، نباشد، اتفاق بدی رخ دهد. کودک ممکن است از ماندن در خانه یکی از اقوام یا دوستانش، تنها خوابیدن یا رفتن به مدرسه خودداری کند.هنگامی که والدین از اتاق بیرون می روند یا از دید خارج می شوند، احساس اضطراب در بسیاری از کودکان رخ می دهد. اضطراب جدایی ممکن است هنگامی که کودک بزرگتر است و به ویژه در سنین بین 7 تا 9 سال، ظاهر شود.
۲. اختلال اضطراب عمومی :
اضطراب مزمن و نگرانی بیش از حد در مورد همه چیز و زندگی روزمره اختلال اضطراب عمومی در کودکان است.
۳. اختلال وحشت:
تصور کنید ده ساله هستید و ناگهان و بدون هشدار، ترس آنقدر شدید را تجربه می کنید که احساس می کنید می میرید. قلب شما می تپد، وحشت زده اید و احساس کنترل نمی کنید. ممکن است دچار تنگی نفس و درد قفسه سینه شوید.این یک حمله وحشت است . حمله وحشت معمولاً حدود 15-30 دقیقه طول می کشد (در 10 دقیقه به اوج خود می رسد).
۴. فوبیا :
فویبا نوعی از اضطراب در کودکان است که ترس های غیرمنطقی و شدید واقعی یا غیرواقعی است. بیشتر فوبیاها بدون حادثه قبلی ظاهر می شود.کودکان می توانند از موقعیت ها، اشیا،، مکان ها و افراد دچار هراس شوند. به محض ورود فوبیا، کودک از ترس خود جلوگیری می کند و رفتارهای پریشانی مانند گریه، خشم و یا در صورت مواجه شدن با آن دچار فروپاشی خواهد شد.
۵.اختلال اضطراب اجتماعی :
این نوع از اضطراب در کودکان با ترس یا نگرانی شدید درباره قضاوت توسط دیگران مشخص می شود، کودکان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی از نحوه درک دیگران از آنها ناراحت می شوند. این اختلال مخرب است؛ زیرا می تواند تمایل کودک به مدرسه یا شرکت در کلاس را تحت تأثیر قرار دهد و می تواند معاشرت عادی با همسالان را سخت کند و مانع دوست شدن با کودکان دیگر شود.
۶.وسواس :
کودکان مبتلا به این اختلال دچار افکار ناراحت کننده، تحریک کننده اضطراب، وسواس و اجباری می شوند که حداقل با انجام رفتارهای تکراری، حداقل به طور موقت، تسکین می یابند. ترس کودک از میکروب ها ممکن است منجر به شستن مداوم دست ها، چیدمان متقارن اشیا،، بررسی و بازنگری چراغ ها، درها و قفل ها و … شود.
چه زمانی باید برای کودک مضطرب خود از متخصص کمک بگیرم؟
طبق توصیه آکادمی اطفال آمریکا و متخصصان، هنگام اضطراب در کودک، شما باید با یک روانشناس یا روانپزشک با تجربه درمان کودکان مبتلا به اختلال اضطراب مشورت کنید. رفتارهایی که می توانند زنگ خطر اضطراب در کودکان باشند، عبارتند از:
کودک خانه را مختل می کند و در فعالیت ها و زندگی خانوادگی تداخل ایجاد می کند.
وقتی کودک چند بار در روز یا هفته ناراحت می شود.
هنگامی که فرکانس و شدت ترس افزایش می یابد.
وقتی اضطراب منجر به یک رفتار اجتناب ناپذیر شود.برای مثال کودک به طور مداوم بهانه هایی را برای اجتناب از مدرسه یا موقعیت های دیگری که ممکن است اضطراب ایجاد کنند، می آورد.
هنگامی که این اختلال باعث می شود کودک نتواند با دیگران تعامل برقرار کند.
وقتی عادت های خواب به هم بخورد.
وقتی شروع به دیدن رفتارهای اجباری و وسواسی مانند شستن مکرر دست، شمارش، بررسی چیزها می کنید.
هنگامی که کودک شما الگویی از علائم جسمی را نشان می دهد که برای کودک مخل و مضر است (استفراغ، معده درد و …)
هنگامی که کودک شما حملات هراس را تجربه می کند که با تپش قلب، تعریق، حالت تهوع و … مشخص می شود.
عوامل اضطراب در کودکان چیست؟
اضطراب ممکن است به دلیل ترکیبی از ریشه های عمیق ایجاد کند
- عوامل بیولوژیکی، مانند ژن ها و سیم کشی مغز
- عوامل روانی، مانند خلق و خو و استراتژی های مقابله ای
- عوامل محیطی، مانند والدین مضطرب یا نگران کننده تجربیات و محیط اولیه کودکی.
درمان اختلالات اضطراب در کودکان
اگر گمان می کنید فرزند شما اختلالی دارد، اولین قدم این است که به یک درمانگر آموزش دیده مراجعه کنید. درمانگر می تواند اختلال اضطراب خاص کودک را براساس اطلاعات جمع آوری شده از طریق صحبت ها و مصاحبه ها تشخیص دهد.
نتیجه گیری
والدین نقش مهم و اساسی در کمک به کودکان در مقابله با اختلالات اضطرابی دارند. پاسخ طبیعی کودکان به اضطراب، اعتماد به والدین برای کمک است و این روشی طبیعی است که انسان در کودکی به ترس یا اضطراب پاسخ می دهد. متاسفانه بسیاری از والدین در شرایطی که کودک دچار اضطراب است، واکنش های درست را نمی دانند و ممکن است اضطراب در کودکان را تشدید کنند. به همین دلیل کمک گرفتن از یک درمانگر حرفه ای و مراجعه به روانشناس، چه برای درمان اضطراب در کودکان و چه آگاه سازی والدین از رفتار صحیح با کودک بسیار حیاتی و مهم است. اگر اضطراب در همان سنین پایین کنترل و درمان نشود، ممکن است مهارت های ارتباطی کودک و جنبه های متفاوت رشد او را تحت تاثیر قرار داده و عواقب منفی بسیاری در نوجوانی و بزرگسالی او داشته باشد.