يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً. [2]
«اى پيامبر! به همسرانت و دخترانت و زنان مومنان بگو: «از پوششهاى بلند (چادر مانند) شان به خودشان نزديك كنند، اين [كار] براى اينكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند نزديكتر است؛ و خدا بسيار آمرزندهى مهرورز است.»
شأن نزول
حكايت شده كه در عصر پيامبر صلى الله عليه و آله زنانى كه براى نماز عشا به مسجد مىرفتند، توسط جوانان هرزه مورد آزار و مزاحمت قرار مىگرفتند؛ اين آيه بدين مناسبت فرود آمد و به زنان دستور داد كه حجاب خود را به طور كامل رعايت كنند تا مورد آزار قرار نگيرند.»
نكتهها و اشارهها
1. در اين آيه به مزاحمتهاى خيابانى عليه زنان مؤمن اشاره شده و حفظ حجاب را يكى از راه حلهاى آن معرفى كرده است.
2. مفسران حكايت كردهاند كه در آن زمان، كنيزان بدون پوشش مناسب سروگردن از خانهها بيرون مىآمدند و برخى از آنان از نظر اخلاقى وضع خوبى نداشتند؛ از اين رو برخى از جوانان مزاحم آنان مىشدند اما زنان آزاد مسلمان كه شناخته مىشدند، از تعرّض در امان بودند؛ از اين رو در اين آيه دستور داده شد كه زنان حجاب كامل خود را رعايت كنند تا از كنيزان و آلودگان بازشناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند.
3. مفهوم اين آيه آن نيست كه جوانان حقّ مزاحمت براى زنان غيرمؤمن و كنيزان را دارند، بلكه مقصود آيه آن است كه بهانه از دست افراد فاسد گرفته شود.
در اجتماع امروز نيز چنانچه زنان حجاب و شخصيت اجتماعى خويش را حفظ كنند، جوانان هرزه به آنان طمع نمىورزند؛ چون زمينهى انحراف را در آنان نمىبينند.
4. «جِلباب» يا به معناى پارچهى بزرگ (چادر مانند) است كه سر و گردن و سينهها را مىپوشاند، يا به معناى روسرى و مقنعه و يا پيراهن گشاد.
قدر مشترك همهى اين معانى آن است كه بدن زن به وسيلهى اين پارچهها پوشيده مىشود؛ ومعناى اول مورد تأكيد برخى لغتشناسان است.
5. مقصود از نزديك ساختن روسرى و چادر آن است كه زنان آن را به بدن خويش نزديك كنند تا به درستى محفوظ بمانند و آن را رها نسازند تا مبادا كنار برود و بدن آنها آشكار شود.
6. در اين آيه به پيامبر صلى الله عليه و آله دستور مىدهد كه اصلاح جامعه را نخست از خانهى خويش شروع كن و اول به همسرانت دستور حفظ حجاب بده، دوم به دخترانت و سوم به زنان مؤمن.
آموزهها و پيامها
1. حجاب (شخصيت) زنان مؤمن را معرفى مىكند.
2. حجاب، شما را از شرّ دگرآزاران حفظ مىكند.
3. با حفظ كامل حجاب، بهانه را از دست دگر آزاران بگيريد.
4. اصلاح جامعه را از خانوادهى خويش شروع كنيد.
5. خانوادهى رهبران الهى، در انجام دستورهاى الهى پيش گام باشند.
6. خدا خطاهاى گذشتهى شما را به لطف خويش مىآمرزد.